VẤN ĐỀ VỊ TƯ TẾ NÊU MỘT LÔ Ý LỄ TRONG KINH NGUYỆN THÁNH THỂ!!!
Các tín hữu Việt Nam, kể cả ở trong nước lẫn tại hải ngoại, hiện vẫn còn khá đạo đức sốt sắng, vẫn còn yêu mến nhà thờ nhà thánh nên đi tham dự Thánh Lễ khá đông mỗi ngày và thường xuyên xin lễ. Tại nhiều thánh đường, ngay cả trong những ngày thường, có thể đến chục ý lễ đã được xướng lên. Tuy nhiên, tình trạng phổ biến hiện nay là có rất nhiều tư tế ngày nào cũng xướng đọc ý lễ chen vào giữa Kinh Nguyện Thánh Thể đến độ hầu như làm cho đông đảo tín hữu nghĩ rằng đây là chuyện bình thường và đúng đắn, còn sẽ là bất thường nếu cha nào không đọc ý lễ, cụ thể là không đọc vào thời điểm này (giữa Kinh Nguyện Thánh Thể) tên các linh hồn đã qua đời do giáo dân xin lễ hôm ấy. Thay vì giải thích để cải đổi sự hiểu lầm của họ và thực hành cho đúng, nhiều vị tư tế lại chiều theo ý muốn giáo dân để tiếp tục làm như thế với một lý do hết sức chủ quan là để người xin lễ biết, hiệp thông và như vậy người ta mới xin lễ nữa …Thực hành này cũng có thể nảy sinh do hiểu sai bản văn của Nghi Thức Thánh Lễ và tinh thần của phụng vụ. Bài viết sau đây sẽ cho thấy việc nêu một lô tên các linh hồn và những ý lễ khác trong Kinh Nguyện Thánh Thể là một thực hành không đúng với tinh thần phụng vụ, hiểu sai chữ đỏ của Nghi Thức Thánh Lễ và có thể nói là một sự lạm dụng.
Về mặt nguyên tắc, không có luật chung trong toàn Giáo Hội liên quan đến việc đề cập đến ý lễ. Có lẽ chỉ một vài giáo phận đưa ra quy tắc để hướng dẫn các linh mục thuộc giáo phận mình. Chẳng hạn, theo giáo phận Rôma, linh mục không cần nói ra ý lễ trong Thánh Lễ.
Tuy linh mục không buộc phải nêu ý lễ một cách tỏ tường và công khai trong khi đang cử hành Thánh Lễ, nhưng nếu cá nhân hay gia đình nào thỉnh cầu, ngài có thể thực hiện. Ngoài ý lễ vị chủ tế đã chấp nhận cử hành với bổng lễ, vì Thánh Lễ vô giá, nên ngài cũng có thể thêm vào những ý lễ khác nữa mà có thể hay không được phản ánh trong công thức Thánh Lễ. Chẳng hạn, một tư tế khi dâng Thánh Lễ cầu cho người quá cố, ngài đồng thời có thể mời gọi cộng đoàn cầu cho “các ơn gọi” với ý nguyện của cá nhân mình để xin Thiên Chúa chúc phúc cho Hội Thánh được dồi dào ơn thiên triệu. Nếu vị tư tế quên đọc ý lễ hay đọc sai tên các linh hồn cũng không sao, miễn là ngài có ý lễ đó từ trước.
Lý do để người xin lễ được biết và hiệp thông trong Thánh Lễ, như nhiều vị tư tế đã tỏ bày, được coi là hợp lý. Muốn vậy, chúng ta chỉ cần cho đăng tất cả những ý lễ giáo dân xin trên tờ thông tin của giáo xứ. Tất nhiên, cách này chỉ thích hợp với những ý lễ đã xin từ lâu trước khi phát hành tờ thông tin. Vì thế, đối với những ý lễ xin sau, nếu cần phải nêu ra, chúng ta có thể chọn những thời điểm thích hợp để loan báo. Những thời điểm đó là:
1] Trước khi Thánh Lễ bắt đầu;
2] Ngay lập tức sau lời chào của chủ tế: tức là khi vào đến cung thánh trong phần rước đầu lễ, chủ tế (cùng với các thừa tác viên khác) sẽ chào kính bàn thờ rồi về ghế chủ tọa của mình. Tại đây, ngài làm dấu thánh giá và chào cộng đoàn bằng một trong 3 công thức lời chào được in trong Sách Lễ Rôma. Sau lời chào này, chủ tế tùy nghi nói một ít lời dẫn nhập trước khi vào nghi thức thống hối. Chính trong lời dẫn nhập này, chủ tế có thể mời gọi cộng đoàn cầu nguyện cho những người xin lễ với những ý nguyện cụ thể;
3] Trong phần Lời Nguyện Tín Hữu: tức là dành ý nguyện cuối cùng để nêu ra những ý lễ của người xin trong đó có thể nêu cả danh tánh tín hữu đã qua đời.
Tất cả những phương cách trên đây đều được khuyến khích. Thiết nghĩ rằng chúng là một giải pháp tốt cũng như đã quá đủ để cho những người xin lễ cũng như cộng đoàn được biết và hiệp thông cầu nguyện cùng với chủ tế. Cách này còn giúp một số tư tế, theo ý nghĩ chủ quan của các ngài, thoát khỏi e sợ không có người xin lễ nữa.
Còn việc đưa hàng loạt các ý lễ vào giữa Kinh Nguyện Thánh Thể là một vấn đề cần phải làm rõ:
* Ý lễ cầu cho các tín hữu đã qua đời:
Không phải Kinh Nguyện Thánh Thể nào cũng có phần dành riêng để tư tế có thể thêm vào ý nguyện cầu cho người quá cố cụ thể. Điều này phản ánh ý định của Giáo Hội là nếu vị tư tế sử dụng thay đổi các mẫu Kinh Nguyện Thánh Thể (Kinh Nguyện Thánh Thể I, II, III, IV; Kinh Nguyện Thánh Thể trong Thánh Lễ Thiếu Nhi [I; II; III]; Kinh Nguyện Thánh Thể Hòa Giải [I và II]; Kinh Nguyện Thánh Thể cho các nhu cầu khác nhau) vốn được khuyến khích, ngài sẽ không có cách chi để ngày nào cũng chen vào Kinh Nguyện Thánh Thể ý lễ cầu cho những người đã ly trần. Sách Lễ chỉ có sẵn các bản văn hay công thức để có thể nêu cụ thể tên linh hồn của những tín hữu đã qua đời trong một số Kinh Nguyện Thánh Thể mà thôi, chẳng hạn như trong Kinh Tạ Ơn II: “Xin nhớ đến tôi tớ Chúa là T… mà (hôm nay) Chúa đã gọi ra khỏi đời này về với Chúa. Xin ban cho kẻ đã chết như Con Chúa, thì cũng được sống lại như Người”; hay trong Kinh Tạ Ơn III: “Lạy Cha, xin nhớ đến (những) tôi tớ Cha là T., mà (hôm nay) Cha đã gọi ra khỏi đời này về với Cha. Xin ban cho kẻ đã chết như Con Cha, thì cũng được sống lại như Người, khi Người cho xác kẻ chết sống lại từ bụi đất và cho thân xác mọn hèn chúng con trở nên giống thân xác sáng láng của Người”… Tuy nhiên, lời cầu này không phải được soạn ra để đọc hàng ngày hay đọc trong bất cứ Thánh Lễ nào có người xin lễ cầu cho thân nhân của họ đã qua đời như nhiều người và có lẽ ngay cả nhiều vị tư tế vẫn lầm tưởng. Chữ đỏ của Nghi Thức Thánh Lễ chỉ rõ: chúng chỉ được sử dụng (trích nguyên văn) “Trong Thánh Lễ cầu cho người đã qua đời, có thể thêm” (Kinh Tạ Ơn II); “Khi dùng Kinh Nguyện Thánh Thể này (III) trong lễ cầu cho người đã qua đời, có thể thay thế như sau”.Điều này có nghĩa là, phần chọn lựa đó chỉ được dành riêng trong Thánh Lễ cầu cho người quá cố mà thôi – như lễ an táng hay giỗ đầu – những dịp tưởng nhớ đặc biệt và ý nghĩa, đến độ, nếu không vì lý do bậc lễ phụng vụ, chủ tế sẽ sử dụng ngay Bản Văn hay Bài Lễ “Cầu cho các tin hữu đã qua đời” ….[1]Với Bản Văn hay Bài Lễ như thế, chúng ta sẽ thấy một dòng chảy trong suốt Thánh Lễ. Chẳng hạn, nếu dùng Bài Lễ cầu cho các tín hữu đã qua đời (ví dụ Bản Văn lễ an táng ngoài Mùa Phục Sinh A sau đây), ngay từ Lời Nguyện Nhập Lễ, chủ tế đã đọc cụ thể danh tánh: “Lạy Thiên Chúa là Cha chúng con, chỉ có Chúa mới thắng nổi sự chết và ban cho chúng con sự sống muôn đời. (Hôm nay) OBACE. T. là người tín hữu Chúa….”. Qua Lời Nguyện Tiến Lễ cũng vậy, chủ tế cầu xin: “Lạy Chúa, chúng con dâng những lễ vật này để cầu cho OBACE T được hưởng ơn cứu độ…”. Cho nên, khi tới phần Kinh Tạ Ơn, chủ tế thoải mái chọn đọc: “Xin nhớ đến tôi tớ Chúa là T… mà (hôm nay) Chúa đã gọi ra khỏi đời này về với Chúa. Xin ban cho kẻ đã chết như Con Chúa, thì cũng được sống lại như Người” mà không sợ lạc ra khỏi dòng chảy. Cho tới Lời Nguyện Hiệp Lễ, dòng chảy vẫn tiếp tục: “Ước chi nhờ bí tich này, người anh (chị) em tín hữu chúng con là T… được vào Nước Chúa dự tiệc vui muôn đời”. Trong trường hợp này, quá lắm vị tư tế chỉ có thể chen vào các Lời Nguyện Nhập Lễ, Lời Nguyện Tiến Lễ, Lời Nguyện Hiệp Lễ và tất nhiên giữa Kinh Nguyện Thánh Thể một hay hai tên của tín hữu qua đời mà thôi. Việc đọc một loạt tên các linh hồn đã không được phụng vụ đặt ra vì sẽ làm cho các Lời Nguyện (Nhập Lễ, Tiến Lễ, Hiệp Lễ) kéo dài lê thê và Kinh Nguyện Thánh Thể bị loãng ra khi tỉ lệ dành cho phần cầu cho người quá cố áp đảo những phần khác.
Nếu cử hành Thánh Lễ với Bài Lễ không phải “Cầu cho người đã qua đời”, ví dụ: Bài Lễ “Đức Mẹ Hồn Xác Lên Trời”; Bài Lễ “Chúa Nhật các tuần Mùa Thường Niên”; Bài Lễ “Chúa Nhật Thứ I, II, III, IV Mùa Vọng”; Bài Lễ “Chúa Giáng Sinh”; Bài Lễ “Tuần Bát Nhật Giáng Sinh”; Bài Lễ “Chúa Nhật I, II, III, IV, V Mùa Chay”, Bài Lễ “Chúa Nhật I,II, III, IV, V, VI, VII Mùa Phục Sinh”.vv…vv, vị tư tế nên chọn những cách thức nêu các ý lễ như đã trình bày ở trên. Ngài cần tránh chen vào giữa Kinh Tạ Ơn (trừ Kinh tạ Ơn I) công thức cầu cho người quá cố cụ thể, nhất là không nên tranh thủ lúc này đọc một lô tên các linh hồn như được nhiều nơi và nhiều linh mục thực hành thường xuyên vì sẽ làm ngắt quãng dòng chảy của buổi cử hành phụng vụ Thánh Thể hôm ấy. Hơn nữa, hầu như mọi Kinh Tạ Ơn đều cầu cho hết thảy những người đã ly trần rồi:
“Lạy Chúa, chúng con xin Chúa thương ban cho các tín hữu ấy, và tất cả mọi người, đặc biệt các bậc tổ tiên, ông bà, cha mẹ và thân bằng quyến thuộc chúng con đã an nghỉ trong Ðức Ki-tô, được vào nơi hạnh phúc sáng láng và bình an” (Kinh Tạ Ơn I).
“Xin Chúa cũng nhớ đến anh chị em chúng con đang an nghỉ trong niềm hy vọng sống lại, và mọi người, đặc biệt các bậc tổ tiên, ông bà, cha mẹ và thân bằng quyến thuộc chúng con đã ly trần trong tình thương của Chúa. Xin cho hết thảy được vào hưởng ánh sáng Tôn Nhan Chúa” (Kinh Tạ Ơn II).
“Xin Cha thương đến anh chị em chúng con đã ly trần, và mọi người, đặc biệt các bậc tổ tiên, ông bà, cha mẹ và thân bằng quyến thuộc chúng con đã sống đẹp lòng Cha mà nay đã lìa cõi thế. Xin thương nhận hết thảy vào Nước Cha, nơi chúng con hy vọng sẽ tới để cùng nhau tận hưởng vinh quang Cha muôn đời, nhờ Ðức Ki-tô, Chúa chúng con, nhờ Người, Cha rộng ban mọi ơn lành cho thế gian” (Kinh Tạ Ơn III).
“Xin Chúa cũng nhớ đến những người đã qua đời trong bình an của Ðức Ki-tô, đặc biệt các bậc tổ tiên, ông bà, cha mẹ và thân bằng quyến thuộc chúng con, cùng tất cả mọi người quá cố mà chỉ một mình Chúa biết lòng tin của họ” (Kinh Tạ Ơn IV).
* Các ý lễ khác (không phải cầu cho người đã qua đời):
Vị tư tế cũng không được tùy tiện nêu ra một lô ý lễ ngay giữa Kinh Nguyện Thánh Thể vì chữ đỏ của Nghi Thức Thánh Lễ chỉ cho phép“Trong thánh lễ có nghi thức riêng, có thể thêm ý cầu nguyện đặc biệt ở chỗ này” Điều đó có nghĩa là vị tư tế chỉ thêm vào giữa Kinh Nguyện Thánh Thể ở đây những công thức Giáo Hội đã soạn sẵn khi cử hành Thánh Lễ với nghi thức riêng mà thôi, chẳng hạn như: Thánh Lễ khấn dòng, truyền chức…
Tóm lại, chỉ khi cử hành Thánh Lễ với Bản Văn hay Bài Lễ cầu cho các tín hữu đã qua đời, vị tư tế mới sử dụng công thức có sẵn ngay trong Kinh Nguyện Thánh Thể. Đang khi đọc Kinh Nguyện Thánh Thể, vị tư tế không thêm bất cứ một ý nguyện nào khác chỉ trừ những lời nguyện đã được Giáo Hội soạn sẵn để dùng trong Thánh Lễ với nghi thức riêng. Các ý lễ, thậm chí một loạt tên những người quá cố, có thể được đăng trong tờ thông tin giáo xứ hay nêu ra vào thời điểm thích hợp như: trước Thánh Lễ, lúc đầu lễ và trong Lời Nguyện Tín Hữu để cùng với chủ tế, mọi người tham dự Thánh Lễ cầu nguyện cho họ. Tốt nhất, ý lễ nên được xướng lên trong Lời Nguyện Tín Hữu hoặc / và trước Thánh Lễ. Ngoài ra, vị tư tế không nên tự tiện chen vào giữa Kinh Nguyện Thánh Thể một lô ý lễ hay một lô tên các anh chị em tín hữu đã qua đời khi không đọc theo Bản Văn hay Bài Lễ thích hợp.
Seattle (USA), 28/05/2013
Lm. Giuse Phạm Đình Ái,sss
[1] Tiêu chuẩn tương tự cũng áp dụng cho người còn sống. Ngoại trừ đức giáo hoàng và đức giám mục, thật hiếm hoi mới đề cập đến người còn sống trong Kinh Tạ Ơn như trong trường hợp cử hành lễ hôn phối.