Thales (~624-546TCN) và bản nguyên vũ trụ
Hành chất (vật chất bản nguyên) của vũ trụ là gì? Nhất nguyên luận là tư tưởng cho rằng mọi thứ trong vũ trụ có thể được quy giản thành một bản chất, và Thales là một trong những người đầu tiên nêu ra tư tưởng này trong triết học phương Tây.
Với Thales, hành chất “phải là thứ gì đó mà mọi thứ khác đều có thể được tạo thành từ nó, đồng thời phải có tính thiết yếu đối với sự sống, có thể vận động và do đó có thể thay đổi.”1 Nước chính là hành chất thích hợp đáp ứng những điều kiện này. Thật vậy, con người cần nước để giải khát; tôm cá cần nước để bơi lội; cỏ cây cần nước để sinh trưởng, và mọi lục địa dường như đều kết thúc ở bờ nước. Hơn nữa, nước ở thể rắn chính là đá, nước ở thể khí chính là hơi, nước ở thể lỏng chính là nước. Do vậy, Thales kết luận tất cả vật chất, bất kể tính chất bề ngoài của chúng, đều là nước ở một trạng thái biến đổi nào đó.
Mặc dù có tính chất sơ khai, những tư tưởng của Thales đã đặt nền móng cho tư duy triết học trong nỗ lực con người tìm kiếm bản nguyên của vũ trụ và thế giới tự nhiên xung quanh mình.
Bụi Trần
- Will Buckingham, et al, The Philosophy Book: Big Ideas Simply Explained, (New York: DK Publishing, 2011), 22.